EEN BAK BIER, BELLENBLAZER éN JEROM UIT SUSKE EN WISKE: SMAK IN GENT PAKT UIT MET COVIDKUNST IN "MOTEL CORONA"

Het SMAK in Gent gooit de deuren open voor “Motel Corona”, een tentoonstelling met hedendaagse kunst die de Vlaamse Gemeenschap heeft aangekocht na de covidpandemie. Aan de hand van (soms visionaire) installaties, tekeningen en schilderijen vertelt die het universele verhaal van isolement, eenzaamheid en vervreemding in het coronajaar 2020.

Een kill your darlings-operatie: zo omschrijft curator Iris Paschalidis de weg naar “Motel Corona”, de tentoonstelling die vandaag de deuren opent in het SMAK in Gent. Daarin zijn een twintigtal werken te zien van kunstenaars uit Vlaanderen en Brussel, die in het museum voor hedendaagse kunst zijn terechtgekomen dankzij de coronacrisis.

“Die was voor iedereen desastreus, ook voor beeldend kunstenaars”, vertelt Paschalidis. “In het kader van haar relanceplan, maakte de Vlaamse overheid in 2021 daarom zo’n 3,75 miljoen euro vrij om hedendaagse beeldende kunst aan te kopen voor de collectie van de Vlaamse Gemeenschap. Daarbij moest het gaan om werk van actieve kunstenaars uit Vlaanderen en Brussel.”

“Zes musea uit Vlaanderen kregen een uitnodiging om mee na te denken over hoe en aan welke werken die 3,75 miljoen euro moest worden besteed. Het ging om het M HKA, het Middelheimmuseum en FOMU in Antwerpen, Mu.ZEE in Oostende, M in Leuven en ook het SMAK in Gent."

"We hebben lang en vaak overlegd, intern en met elkaar. Daarbij lagen verschillende parameters op tafel. Wat sluit aan bij relance? Welke hiaten zitten in onze collecties? Moeten we werk van jonge of gevestigde kunstenaars kopen? Elk museum deed voorstellen en zo kwamen we aan een ellenlange longlist. Na zwaar wikken en wegen hebben we finaal 256 kunstwerken kunnen verwerven, verspreid over alle musea.”

42 van die werken zijn uiteindelijk in het SMAK beland, een twintigtal daarvan zijn te zien in “Motel Corona”. “In die selectie schuilt geen enkel waarde- of appreciatieoordeel”, benadrukt Paschalidis. “Het doel was om zoveel mogelijk werken te presenteren op een manier waarop ze ten volle tot hun recht komen en samen een mooi en leesbaar verhaal vormen. Thematisch hebben ze geen verband met elkaar. Sommige dateren uit de jaren 90, andere uit 2020 zelf. Verschillende tijdsbeelden zijn zo zichtbaar.”

Coronabier

Over één kunstwerk hoefde Paschalidis niet lang te twijfelen of ze het in de tentoonstelling zou opnemen. “De installatie “Motel Corona” van Liliane Vertessen uit 1994 lag voor de hand én was een aankoop om een hiaat in onze collectie te vullen. De titel heeft niks met onze huidige associatie met corona te maken, maar verwijst naar de bak Coronabier die in het werk te zien is. Hierdoor ontstaat een grappig verband met het heden en maakt het werk een soort sprong in de tijd.”

“Vertessen zet zichzelf meestal in een filmische scène neer waarin ze vanuit een bepaald gevoel of een existentiële toestand een rol aanneemt. Hier komen radeloosheid, eenzaamheid en isolement naar voren, als een visionaire link met het coronajaar 2020, de lockdown en hoe depressief we toen soms zijn geweest. De titel en het beeld roepen een soort universele eenzaamheid op. Daarom heb ik vrij snel beslist de hele tentoonstelling ernaar te vernoemen. Van daaruit ben ik die aaneen beginnen te weven."

“Recht tegenover “Motel Corona” van Vertessen hangt de prent “Kerstmis” van Fred Bervoets, nog een hiaataankoop. Zijn werk is gekend om drukke taferelen waarin hij zichzelf afbeeldt. Dit schilderde hij in 2020 tijdens de beruchte coronakerstmis, de meest depressieve kerst ooit. De figuren van Bervoets en Vertessen staan lijnrecht tegenover elkaar in de ruimte. Hij in een huisje met een kerstboom en centraal de eitjes, zij eenzaam met een bak bier.”

Jerom

Een heel ander verhaal vertelt Paschalidis in een zaal met als thema globaliteit. “We bekijken alles makkelijk vanuit ons westers perspectief, maar tijdens de pandemie zat de hele wereld met hetzelfde virus en om dezelfde reden opgesloten. De nietigheid van onze planeet kwam op scherp te staan."

"Een film van Hamza Halloubi toont een vrouw uit Noord-Afrika die door een westers museum loopt. Het stelt zich voor als universeel, maar toch kan ze zich met niks identificeren. Ze vindt geen plaats in het verhaal. Hier speelt het idee van migratie en de eenzaamheid die daarbij komt kijken, het gevoel verloren te zijn.”

“Dit werk breng ik in relatie met een reeks foto’s van Emilio Lopez-Menchero uit zijn reeks “Trying to be”. Daarbij toont hij zichzelf terwijl hij met kledij en attributen bekende figuren uit de politiek en de kunst nabootst. Ik koos onder meer voor zijn impressies van Frida Kahlo en Jerom uit Suske en Wiske.” 

Goya

In de grootste zaal en tegelijk de zaal waar bezoekers de tentoonstelling binnenkomen, staat een installatie van Ricardo Brey. “Dat is een kunstenaar die al dertig jaar in Gent woont en al jaren aan het SMAK is verbonden. Zijn installatie heet “Saturno devorando a uno de sus hijos”, een knipoog naar het beroemde schilderij “Saturnus verslindt zijn zoon” van Francisco Goya uit de 19e eeuw, waarbij de god een van zijn kinderen opeet uit angst dat die hem van de troon zal stoten."

"Macht en de angst om macht te verliezen, het is een universeel thema. Het werk neemt de hele ruimte in, een echte binnenkomer. Het heeft iets kosmisch en planetair. Brey vertrekt voor zijn werk vaak vanuit mythologische verhalen of oude teksten zoals die van Galileo Galilei of Dante Alighieri. Zijn kunst is rijk aan verhalen en geschiedenis.”

Ook hier kiest Paschalidis voor een opvallende aanvulling aan de muur met “Freud’s sofa”, een grote tekening van Elly Strik. “Het meet twee meter bij drie en vormt een tegengewicht voor het werk van Brey. Familiepsycholoog Freud versus Saturnus die zijn zoon opeet. Het is een heel gelaagde tekening waaraan ze met tussenpozen vijf jaar heeft gewerkt. Ook dat strookt met de psychoanalyse van Freud en de gelaagdheid van zijn principes.”

Bellenblazer

Elders in de tentoonstelling staat een bellenblazer opgesteld voor een grote koperen plaat. “Het is een installatie van Polien Boons. Ze werkt vanuit een doorgedreven kleurenonderzoek dat ze hier voortzet. De bellenblazer blaast bellen in een speciaal mengsel die uiteenspatten op de plaat. Nu is die nog gaaf, maar op termijn zal die oxideren door alle bellen die een kleurenafdruk achterlaten.”

Het SMAK vulde nog een derde hiaat in de collectie met “Red and blue barricade” van Luc Deleu. “Hij is architect, maar ook beeldend kunstenaar. Hij heeft 29 stoelen van Gerrit Rietveld opeengestapeld tot een barricade. De installatie zelf hebben we, maar kunnen we niet plaatsen. Daarom kiezen we voor een print die tegelijk een zelfstandig werk is."

"Deleu maakt wel vaker barricades. Deze verwijst naar het schilderij “De vrijheid leidt het volk” van Eugène Delacroix, een barricade bouwen met een stapel stoelen die ooit als "design voor het volk" zijn ontworpen om voor vrijheid en democratie te vechten."

Op termijn hoopt het SMAK ook de andere werken die door het geld uit het relanceplan in het museum zijn terechtgekomen aan het brede publiek te kunnen tonen, al zijn hiervoor nog geen concrete plannen. “Motel Corona” loopt nog tot 5 november 2023.

2023-05-27T06:33:07Z dg43tfdfdgfd